Hücrenin Yapısı Konusu

Hücrenin Yapısı 5,247

Hücreler yapılarına göre;

1. Prokaryot ve

2. Ökaryot olmak üzere iki grupta incelenirler.

1. Prokaryot Hücre

► Zarla çevrili çekirdek ve zarlı organelleri bulunmayan hücrelerdir.

► Prokaryotik canlıların hepsi bir hücrelidir. Bakteriler, siyanobakteriler ve arkeler prokaryot hücre yapısına sahiptir.

► Prokaryot hücrelerin en belirgin özelliği, zarla çevrili bir çekirdek yapılarının olmamasıdır.

► Zarlı organeller de bulunmaz. Organel olarak sadece ribozom bulundururlar. Ribozom zarsız bir organeldir. Protein sentezinde görev alır.

► Kalıtım materyali (DNA) sitoplazma içerisinde dağınık olarak bulunur.

► Bu canlılardaki bütün metabolizma olayları, sitoplazma ve hücre zarındaki yapılarda gerçekleşir.

► Kemosentez olayını sadece prokaryotik canlılardan bazı bakteriler ve arkeler gerçekleştirir.

Prokaryot Hücrelerde Bulunan Yapılar

♦ Hücre zarı

♦ Sitoplazma

♦ DNA ve RNA

♦ Ribozom

2. Ökaryot Hücre

► Çekirdek zarı ve zarlı organelleri bulunan gelişmiş hücrelerdir. Zarsız organellere de sahiptirler.

► Ökaryot hücreye sahip canlılar tek hücreli ya da çok hücreli olabilirler.

► Kalıtım materyali (DNA) çekirdekte bulunur.

► Örnek canlılar; Protistler, mantarlar, bitkiler, hayvanlardır.

Ökaryot Hücrelerde Bulunan Yapılar

♦ Hücre zarı

♦ Sitoplazma

♦ DNA ve RNA

♦ Ribozom

♦ Çekirdek, çekirdekçik

♦ Diğer zarlı ve zarsız organeller (Mitokondri, golgi, lizozom, sentrozom, koful, endoplazmik retikulum, peroksizom vb.)

Prokaryot ve Ökaryot Hücrelerde Bulunan Ortak Yapılar

► Hücre zarı

► Sitoplazma

► Kalıtım materyali (DNA, RNA)

► Ribozom organeli

Prokaryot hücre yapısına sahip organizmaların (bakteri ve arkelerin) bazı belirleyici özellikleri vardır. Şöyle ki;

En önemlisi zarlı oluşuma sahip olmamaları,
DNA'larının sitoplazmada bulunması,
Kemosentez yapmaları,
Oksijensiz solunum ile ATP enerjisi üretmeleri (Oksijensiz solunum ökaryotlarda görülmez, bazı prokaryotlara özgüdür.)
Endospor oluşturabilmeleri (sadece bazı bakterilere özgüdür.)

Bir hücreli olması, hücre duvarı taşıması prokaryot olduğunu kanıtlamaz. Çünkü bu özellikler bazı ökaryot hücreliler için de geçerlidir.

Konuya Ait Sorular

Soru 1.
5223

Aşağıda verilen hücre organellerinden hangisi zarlı bir yapıya sahip değildir?

A. Kontraktil koful
B. Sentrozom
C. Peroksizom
D. Lizozom
E. Golgi aygıtı

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: B

Soru 2.
5414

Canlı hücrelerde görülen;

I. Yağ moleküllerinin sentezinde görev alır.

II. İlaçların ve alkollerin zehirleyici etkilerini yok eder.

III. Kalsiyum iyonlarını depolar.

Görevleri hangi hücre organeline aittir?

A. Endoplazmik retikulum
B. Golgi aygıtı
C. Lizozom
D. Mitokondri
E. Sentrozom

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: A

Soru 3.
5372

Hücresel yapılarla ilgili,

I. Olgun alyuvarlarda ve çekirdek sıvısında protein sentezi gerçekleşmez.

II. Ribozom alt birimleri çekirdek zarındaki porlardan geçebilir.

III. Ribozom ve çekirdekte bulunan kalıtım materyali nükleoprotein yapılıdır.

İfadelerinden hangileri doğrudur?

A. Yalnız I
B. I ve II
C. I ve III
D. II ve III
E. I, II ve III

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: E

Açıklaması:
• Alyuvarlar olgunlaştıklarında çekirdeklerini ve organellerini kaybeder. Çekirdek sıvısında protein sentezi gerçekleşmez (I → Doğru).

• Çekirdek porları ribozom alt birimlerinin geçebileceği büyüklüktedir (II → Doğru).

• Ribozom rRNA ve protein yapılı, ökaryot kalıtım materyali DNA ve histon proteini yapılıdır (III → Doğru).

Soru 4.
5226

Embriyonel gelişim sırasında el ve ayak parmak aralarının açılması, tek parça hâlindeki göz kapaklarının iki eşit parçaya ayrılmasını sağlayan organel aşağıdakilerden hangisidir?

A. Mitokondri
B. Lizozom
C. Sentrozom
D. Golgi aygıtı
E. Peroksizom

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: B

Soru 5.
5489

Bir hücrenin,

I. Ribozom,

II. Hücre duvarı,

III. Mitokondri

Yapılarından hangilerine sahip olması ökaryot hücre olduğuna karar vermek için kullanılabilir?

(2010-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))
A. Yalnız I
B. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve II
E. II ve III

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...
Açıklaması:
Bu soru, hücre organelleri ve ökaryotik ile prokaryotik hücrelerin özellikleri konusunu kapsamaktadır. Özellikle, hücrelerin hangi yapıları içerdiğine bakılarak ökaryotik hücre olup olmadığının belirlenmesi incelenmektedir.
- Ribozom: Hem ökaryotik hem de prokaryotik hücrelerde bulunan bir yapıdır. Dolayısıyla ribozomun varlığı, hücrenin ökaryotik olup olmadığını belirlemek için yeterli değildir.
- Hücre Duvarı: Hem bitki, mantar, bakteriler ve bazı ökaryotik hücrelerde bulunan bir yapıdır. Prokaryotik bakterilerde de hücre duvarı mevcuttur, bu yüzden hücre duvarının varlığı ökaryotik hücreye özgü değildir.
- Mitokondri: Enerji üretiminde görev alan ve sadece ökaryotik hücrelerde bulunan bir organeldir. Prokaryotik hücrelerde mitokondri bulunmaz.
Bu nedenle, bir hücrenin ökaryotik olup olmadığını anlamak için en belirleyici yapı mitokondridir. Hücrenin mitokondriye sahip olması, onun ökaryotik hücre olduğunu gösterir.
Soru 6.
5496

Aşağıdakilerden hangisi çekirdekçiğin görevleri arasındadır?

A. İnorganik maddelerden organik madde sentezi yapar.
B. Hücre içindeki zehirleri etkisiz hâle getirir.
C. Hücre içi sindirim yapar.
D. Ribozomların büyük ve küçük alt birimlerini sentezler.
E. Hücreye destek olur ve hücrenin şeklini korur.

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: D

Soru 7.
5489

Hücrenin genel yapısı ile ilgili,

I. Ribozom bulundurma

II. Çok hücreli olma

III. Doğrusal yapılı kalıtım materyali taşıma

Özelliklerinden hangileri prokaryot ve ökaryot hücrelere sahip canlılarda ortak gözlenir?

A. Yalnız I
B. Yalnız III
C. I ve III
D. II ve III
E. I, II ve III

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: A

Açıklaması:
• Protein sentezini gerçekleştiren zarsız hücresel eleman ribozom, prokaryot ve ökaryot hücreli canlılarda ortaktır.

• Çok hücreli olma prokaryot canlılarda gözlenmez.

• Prokaryot hücreli canlılarda halkasal DNA bulunur.

Soru 8.
5126

Ökaryot bir hücrenin çekirdeğinde;

I. Kromatin

II. Ribozom

III. Mitokondri

IV. RNA

Yapılarından hangileri bulunmaz?

A. Yalnız II
B. Yalnız III
C. I ve II
D. II ve III
E. III ve IV

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: B

Soru 9.
5736

Hücre ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

(2011-Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS))
A. Ökaryotik hücrelerde zarlı organeller bulunur.
B. Hücre büyüdükçe yüzey alanı/hacim oranı azalır.
C. Hücre canlılığın temel birimidir.
D. Yeni bir hücre ancak başka bir hücrenin bölünmesiyle oluşur.
E. Farklılaşmış hücreler sürekli bölünür.

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: E

Açıklaması:
Hücre ile ilgili verilen ifadelerden E şıkkı hatalıdır, çünkü farklılaşmış hücreler (özelleşmiş hücreler) genellikle sürekli bölünmez veya bölünme yeteneklerini kaybederler.

Doğru ifadelerin açıklamaları:

✔ A) Ökaryotik hücrelerde zarlı organeller bulunur.
→ Doğru. Ökaryot hücrelerde çekirdek, mitokondri, endoplazmik retikulum, golgi aygıtı gibi zarlı organeller bulunur.

✔ B) Hücre büyüdükçe yüzey alanı/hacim oranı azalır.
→ Doğru. Hücre büyüdükçe hacmi kübik artarken yüzey alanı kare olarak artar. Bu nedenle yüzey alanı/hacim oranı azalır, bu da madde alışverişini zorlaştırır.

✔ C) Hücre canlılığın temel birimidir.
→ Doğru. Bütün canlılar hücrelerden oluşur ve hücreler bağımsız yaşamsal faaliyetler gösterir.

✔ D) Yeni bir hücre ancak başka bir hücrenin bölünmesiyle oluşur.
→ Doğru. Hücre teorisine göre tüm hücreler, başka hücrelerin bölünmesiyle meydana gelir.

❌ E) Farklılaşmış hücreler sürekli bölünür.
→ Yanlış. Sinir hücreleri, kas hücreleri gibi bazı farklılaşmış hücreler bölünme yeteneğini kaybeder ve sürekli bölünemez.

Soru 10.
5833

Aşağıda verilen organel çiftlerinden hangisinde oksijen tüketimi gerçekleşir?

A. Kloroplast-mitokondri
B. Lizozom-sentrozom
C. Mitokondri-peroksizom
D. Golgi aygıtı-ribozom
E. Koful-endoplazmik retikulum

Doğru Cevap İçin Tıklayınız...

Doğru Cevap: C

Soru 1.

Soru 2.

Soru 3.

Soru 4.

Soru 5.

Soru 6.

Soru 7.

Soru 8.

Soru 9.

Soru 10.