Konu Detayı Sayfası
Denetleyici ve Düzenleyici Sistem, Duyu Organları
Özetini Okumak İçin Tıklayınız...
Denetleyici ve Düzenleyici Sistem, Duyu Organları
-
Sinir Sistemi ve Endokrin Sistem:
- Sinir Sistemi: Vücuttaki mesajların iletilmesi ve işlenmesinden sorumlu olan ağdır. Merkezi sinir sistemi (beyin ve omurilik) ve periferik sinir sistemi (sinir lifleri) olmak üzere ikiye ayrılır.
- Endokrin Sistem: Hormonların üretildiği ve salgılandığı sistemdir. Hormonlar, kana salgılanarak vücudun çeşitli işlevlerini düzenler.
-
Sinir Sistemi:
- Merkezi Sinir Sistemi (MSS): Beyin ve omurilikten oluşur. Bilgi işleme ve kontrol merkezi olarak görev yapar.
- Periferik Sinir Sistemi (PSS): Vücudun diğer bölgelerine sinir liflerini taşır. İki alt bölüme ayrılır: somatik sinir sistemi (isteğe bağlı kasları kontrol eder) ve otonom sinir sistemi (kalp atışı, solunum gibi otomatik fonksiyonları düzenler).
-
Endokrin Sistem:
- Hormonlar: Kimyasal mesajcılardır ve vücuttaki hücrelere ulaşarak çeşitli fonksiyonları düzenlerler. Örnek hormonlar arasında insülin, adrenalin ve östrojen bulunur.
-
Duyu Organları:
- Görme: Gözler, ışığı algılayarak beyne görüntüleri ileten fotoreseptör hücrelere sahiptir.
- İşitme: Kulaklar, ses dalgalarını alarak beyne ileten özel hücreler içerir.
- Koku: Burun, kimyasal maddeleri algılayarak beyne ileten özel reseptör hücreleri barındırır.
- Tat: Dil, tat tomurcukları aracılığıyla tatlı, ekşi, acı, tuzlu ve umami gibi tatları algılar.
- Dokunma: Ciltteki reseptörler, sıcaklık, soğukluk, basınç ve dokunma gibi duyuları algılar ve beyne iletir.
Bu notlar, insan fizyolojisinin denetleyici ve düzenleyici sistemleri ile duyu organlarının temel işlevlerini özetlemektedir. Bu konular, vücudun işleyişini anlamak için önemlidir ve sağlık ve tıp alanlarında da büyük öneme sahiptir.
Doku Nedir?
Yapı ve görev bakımından aynı olan hücrelerin bir araya gelerek oluşturduğu topluluğa DOKU denir.
Dokuları inceleyen biyolojinin alt bilim dalına HİSTOLOJİ denir.
NOT: Bir dokuyu oluşturan hücrelerin;
- DNA'larındaki nükleotit dizilimleri
- Gen miktarları ve çeşitleri
- Aktif gen çeşitleri
- DNA miktarları
- Hücre şekilleri ve görevleri
- Enzim çeşitleri
- Embriyonik kökenleri aynıdır.
- Ancak hücrelerin büyüklükleri, sitoplazma miktarları ve organel sayıları farklı olabilir.
- İnsanın herhangi bir organında bir çok doku çeşidi bulunabilir. Bir doku çeşidi ise farklı organlarda yer alabilir. Benzer görevleri yapan organlar sistemleri meydana getirir.
- Organizmaları oluşturan doku ve organların yapılar, görevleri ve diğer organlarla oluşturdukları iş birliği, Fizyoloji biliminin konusunu oluşturmaktadır.
İnsan vücudundaki yapısal organizasyonu HÜCRE → DOKU → ORGAN → SİSTEM → ORGANİZMA şeklinde sıralayabiliriz.
Sinir Sisteminin Yapı, Görev ve İşleyişi
- Canlılar kendilerini dış ve iç çevrelerindeki değişikliklere karşı hazırlıklı tutan ve bu değişikliklere karşı tepki gösterilmesini sağlayan sistemlere sahiptirler.
- Canlıların dış çevre ile iç çevreleri arasında bağlantı kurmasını ve bütünlüğün korunmasını sağlayan sisteme Denetleyici ve Düzenleyici Sistem denir.
Denetleyici ve düzenleyici sistemi;
- Sinir sistemi
- Endokrin Sistem
- Duyu Organları oluşturur.
- Bu sistemler canlıda kararlı bir iç denge (homeostasi) oluştururlar.
- Sinir sistemi; değişen çevre koşullarına karşı hızlı ve kısa sürede tepki gösterilmesini sağlarken, endokrin sistem hormonlarla yavaş ve daha uzun sürede tepki verilmesini sağlar. Bu şekilde sinir sistemi ve endokrin sistem birlikte çalışarak canlıdaki bütünlüğü korur.
Üniteye Bağlı Diğer Konular
Sindirim Sistemi
1729
Dolaşım Sistemleri
2075
Lenf Dolaşımı
1749
Solunum Sistemi
1584
Üriner Sistem
1538
Soru. 1
Şekilde bir sinir hücresinde taşınan impulsun, sinir hücresiyle bağlantılı olan bir başka hücreye aktarılması gösterilmiştir. Buna göre, gerçekleşen olaylarla ilgili olarak verilenlerden hangisi yanlıştır?
A. Aktarıcı maddelerin sentezinde golgi aygıtı görev yapar.B. Uyartı geçişinden sonra aktarıcı maddeler parçalanır.
C. Alıcılar salgılanan maddeyi tanıyabilecek özellikteki reseptörlerdir.
D. Uyartının bu şekilde geçişi impulsun aksonda ilerlemesinden daha yavaş gerçekleşir.
E. Sinir hücresinden bu yolla impuls aktarımı sadece bir başka sinir hücresine olabilir.
Doğru Cevap: E
Açıklaması: Sinaps iki sinir hücresi arasında olabileceği gibi sinir hücresi ile kas yada salgı hücreleri arasında da olabilir. İmpulsların sinapslardan geçişi bazı salgı maddeleriyle yapılır. Bu maddelere nörotransmitter (taşıyıcı), bu olaya ise kimyasal iletim denir. Kimyasal aracılar, aralığın karşı ucundaki nörotransmitter maddeleri tanıma özelliğindeki dendritlere bağlanır. Sinapsta kimyasal iletim impuls iletiminden daha yavaştır. Uyartı geçişinden sonra kimyasal aracı maddeler parçalanır.
Soru. 2
Sinir sisteminin yapısında bulunan glia hücreleri, I. İmpuls iletimini sağlar. II. Miyelin kılıfı oluştururlar. III. Koruma ve beslenmeye yardımcı olurlar. görevlerinden hangilerini gerçekleştirirler?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. I ve II
D. I ve III
E. II ve III
Doğru Cevap: E
Açıklaması: Nöroglia (glia) hücreleri merkezi sinir sistemindeki nöronların arasını doldurur. Nöronlara desteklik sağlar ve beslenmelerine yardımcı olur. Bu hücreler ayrıca ortamdaki iyon konsantrasyonunu da kontrol eder. Schwan hücreleri de bir çeşit glia hücresidir. Bu hücreler miyelin kılıf oluşmasını sağlarlar.
Soru. 3
Bir refleks yayında aşağıdaki yapılardan hangisi en son görev alır?
A. ReseptörB. Efektör
C. Duyu Nöron
D. Ara Nöron
E. Motor Nöron
Doğru Cevap: B
Açıklaması: Sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.
Soru. 4
Bütün sinir hücrelerinde; I. Na / K iyonlarının değişimi ile iletimi sağlama II. Aksonlarda iletimin atlayarak gerçekleşmesi III. Uyartıları değerlendirme ve cevap oluşturma IV. Nörotransmitter salgılama özelliklerinden hangileri ortak olarak gözlenir?
A. I ve IIB. II ve III
C. I ve IV
D. I, II ve IV
E. II, III ve IV
Doğru Cevap: C
Açıklaması: Bütün sinir hücrelerinde Na / K iyonları yer değiştirerek impuls iletimi sağlanır. Sonraki sinir hücresi veya efektör organa impuls iletimini nörotransmitter salgılayarak sağlarlar. Aksonlarda atmalı iletim sadece miyelinli nöronlarda gerçekleşir. Uyartıları değerlendirme ve cevap oluşturma sadece ara nöronlar ile sağlanır.
Soru. 5
Kulakta östaki borusu; I. Kulak zarına uygulanan iç ve dış basıncı dengeleme II. Kulak zarından gelen ses titreşimlerini artırma III. Mekanoreseptörler ile uyarıyı alma görevlerinden hangilerini yapar?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. I ve II
D. II ve III
E. I, II ve III
Doğru Cevap: A
Açıklaması: Sorunun doğru cevabı A şıkkıdır.
Soru. 6
1, 2, 3 numaralı nöronlarda aksiyon potansiyeli oluşmasına bağlı olarak 4 numaralı nöronun zar potansiyelinde ortaya çıkan değişim ölçülmüş ve aşağıdaki grafik elde edilmiştir. ⇒ 1 numaralı nöron uyarıldığında 4 numaralı nöronun zar potansiyeli kısmen değişmiş ancak eşik değere ulaşmamıştır. ⇒ 1 ve 2 numaralı nöron aynı anda uyarıldığında 4 numaralı nöronun zar potansiyelinde herhangi bir değişim olmamıştır. ⇒ 3 numaralı nöron uyarıldığında 4 numaralı nöronun zar potansiyeli kısmen değişmiş ancak eşik değere ulaşmamıştır. Buna göre 1, 2, 3 nöronlarından hangileri 4 numaralı nöronda impuls oluşumunu engelleyici etki gösterir?
İki nöron arasındaki iletişim sinaps denilen bölgelerde, akson ucundan salgılanan kimyasallarla sağlanır. Şekilde aralarında sinaps yapmış dört nöron şematize edilmiştir.
A. Yalnız 1B. Yalnız 2
C. Yalnız 3
D. 1 ve 2
E. 1 ve 3
Doğru Cevap: B
Açıklaması: Şekilde kolaylaştırıcı ve engelleyici sinapslardan oluşan bir sistem şematize edilmiştir. 4 numaralı nöron 1 ve 3 numaralı nöronlarla sinaps yapmaktadır. 2 numaralı nöron ise 1 numaralı nöronla sinaps yapmıştır. 1 numaralı nöron uyarıldığında 4 numaralı nöronun zar potansiyeli kısmen değişmiş ancak eşik değere ulaşamadığından 4 numaralı nöronda aksiyon potansiyeli oluşmamıştır. Buna göre 1 numaralı nöronun uyarıcı (kolaylaştırıcı) sinaps yaptığını söyleyebiliriz. 1 ve 2 numaralı nöron birlikte uyarıldığında 4 numaralı nöron zarında herhangi bir değişiklik olmamıştır. Bu durumda 2 numaralı nöronun engelleyici olduğunu söyleyebiliriz. Grafikten 3 numaralı nöronun da kolayraştırıcı (uyarıcı) olduğunu söyleyebiliriz.
Soru. 7
.jpg)
Sinir hücresinde impuls iletimi sırasında meydana gelen değişimler ile ilgili numaralandırılan grafiklerden hangileri çizilebilir?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. I ve II
D. II ve III
E. I, II ve III
Doğru Cevap: E
Açıklaması: Sorunun doğru cevabı E şıkkıdır.
Soru. 8
I. Mitokondri sayısının normalden fazla olması II. Sentrozom organellerinin bulunmaması III. Dendrit ve Akson denilen farklılaşmış uzantılarının bulunması Özelliklerinden hangilerinin görülmesi bölünme yeteneklerinin olmadığını ispatlamak için kullanılabilir?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve III
E. I, II ve III
Doğru Cevap: B
Açıklaması: Mitokondri sayısının çok olması hücrenin çok fazla ATP ürettiğini gösterir. Sentrozom bölünme sırasında kromozomların kutuplara çekilmesini sağlar. Bu organelin olmaması insan vücudundaki bir hücre için bölünme yeteneği olmadığını gösterir.
Soru. 9
Aşağıda verilenlerden hangisi öğrenme sonucunda kazanılan bir refleks örneğidir?
A. Diz kapağına vurulunca ayağın öne doğru itilmesiB. Yeni doğan bebekte emme refleksi
C. Göz bebeğinin ışık miktarına göre büyüyüp küçülmesi
D. Beyni çıkarılan bir kurbağada asit damlatılan ayağın çekilmesi
E. Limon gören insanın ağzının sulanması
Doğru Cevap: E
Açıklaması: Doğuştan gelen reflekslere kalıtsal refleklser denir. Örneğin; yeni doğmuş bir bebekte emme refleksi, göz kapağının kırpılması, göz bebeğinin hareketi gibi. Bunlardan başka öğrenmeyle oluşan refleksler de vardır. Bunlara da şartlı refleksler denir. Örneğin; limon görünce ağzın sulanması için limonun tadının önceden test edilmiş olması gerekir.
Soru. 10
İnsan sinir isteminde bulunan glia hücreleri ile ilgili olarak hangisi söylenemez?
A. Sayıları nöronlardan fazladır.B. Sinir dokunun beslenmesi, solunumu ve onarımını sağlarlar.
C. Nöronlar gibi bölünme yeteneklerini kaybederler.
D. Bazı çeşitlerinden beyin-omurilik sıvısı (BOS) salgılanabilir.
E. Bazı çeşitleri koruyucu kılıf oluşturabilirler.
Doğru Cevap: C
Açıklaması: Glialar, insanın yaşamı boyunca çoğalabilir.