1. Dolaşım Sisteminin Genel İşlevi:
2. Kalbin Yapısı ve İşlevi:
3. Kan Damarları:
4. Kanın İşlevi ve Bileşenleri:
5. Kanın Taşıdığı Maddeler:
6. Dolaşım Sistemi Hastalıkları:
Dolaşım sistemi, vücudun sağlıklı işleyişi için önemlidir. Kalp, kan damarları ve kan bileşenleri arasındaki uyum, vücudun ihtiyaç duyduğu oksijen ve besin maddelerinin sağlanmasını sağlar.
Canlıların aldığı besin ve oksijenin hücrelere, hücrelerde oluşan karbondioksit ve diğer metabolik atıkların ilgili boşaltım organlarına taşınması gerekir. Gelişmiş canlılarda bu taşıma dolaşım sistemi ile sağlanır.
Gelişmiş canlılarda dolaşım sistemi maddelerin taşınmasından başka;
Bütün canlılar dolaşım sistemine sahip değildir. Dolaşım sistemine sahip olan canlılarda iki çeşit dolaşım görülür. Bunlar;
1. Açık Kan Dolaşımı
2. Kapalı Kan Dolaşımı
İnsanda Dolaşım Sistemleri
NOT: Bunların dışında insanda portal dolaşım da bulunur. Portal dolaşım; mide, ince ve kalın bağırsak, pankreas ve dalaktaki kanı kapı toplardamarı aracılığı ile karaciğere getiren ve kalbe ulaştıran dolaşımdır.
1. Kan Dolaşımı
1. Perikart
2. Miyokart
3. Endokart
NOT-1: Sağ kulakçık ile sağ karıncıktaki kanın bileşimi aynıdır. (Karbondioksitçe zengindir.)
NOT-2: Sol kulakçık ile sol karıncıktaki kanın bileşimi aynıdır. (Oksijence zengindir.)
Kalbin Yapısındaki Odacıklar ve Kapakçıklar
NOT-1: Vücudumuzdaki toplardamarlar genellikle kirli kan taşırken akciğer toplardamarı temiz kan taşır.
NOT-2: Atardamarlar ise temiz kan taşırken akciğer atardamarı kirli kan taşır.
Atrioventriküler (AV) Kapakçıklar
Semilunar (Yarım ay) Kapakçıklar
Kanın Kalpteki Hareketi
NOT: Odacıklar; kasılma durumunda iken içlerindeki kanı gönderirler. Gevşeme durumunda iken ise kan ile dolarlar.
NOT: El ve ayak bileği ile şakaktaki atardamar yüzeyine hafifçe bastırdığımızda nabız sayısını hissedebiliriz.
Kalp Ritminin Kontrolü
SA ve AV düğümlerinin etkisi şu şekilde sıralanabilir.
Kalbin Çalışma Hızını Etkileyen Faktörler
Hızlandıran Faktörler
Yavaşlatan Faktörler
Kanın Vücuttaki Dolaşımı
1. Küçük Kan Dolaşımı (Pulmoner Dolaşım)
NOT: Başlama noktası sağ karıncık, bitiş noktası sol kulakçıktır.
2. Büyük Kan Dolaşımı (Sistemik Dolaşım)
NOT: Başlama noktası Sol karıncık, bitiş noktası sağ kulakçıktır.
ÖNEMLİ NOTLAR:
Vücudumuzdaki;
NOT: Amonyak miktarının en fazla olduğu kapı toplardamarına; ince ve kalın bağırsak, mide, pankreas ve dalak gibi organlardan kan gelir.
1729
2076
1749
1584
1538
Bu damarlarla ilgili olarak; I. Kan basınçları arasında K > L > M ilişkisi vardır. II. Kan akış hızları arasında K > M > L ilişkisi vardır. III. Damar genişliği arasında M > L > K ilişkisi vardır. açıklamalarından hangileri doğru olabilir?
Şekilde kan dolaşım sistemine ait olan üç damar verilmiştir.
A. Yalnız IDoğru Cevap: C
Açıklaması: K atardamardır ve en yüksek kan basıncı ile kan akış hızına sahiptir. L ile gösterilen kılcal damarlarda kan basıncı M ile gösterilen toplardamardan yüksektir. Ancak kılcal damarlarda kan akış hızı toplardamarlardan daha düşüktür. Toplardamarlar en geniş olanıdır. Ancak kılcal damarlar atardamarlardan daha geniş olamaz.
Kalbin çalışması sırasında karıncıklar kasılırken aşağıdaki olaylardan hangisi gerçekleşmez?
A. Kulakçıkların gevşeme durumuna geçmesiDoğru Cevap: B
Açıklaması: Karıncıkların kasılması sırasında kalp atardamarlara pompalanır. Kulakçıklar ile karıncıklar arasındaki kapak kanın kulakçıklarından karıncıklara doğru akmasını sağlar. Bu nedenle karıncık kasılması sırasında kapanır. Kalpten çıkan atardamarların başlangıç kısmında bulunan kapakçıklar kasılma sırasında açılır ve kalpteki kanın atardamarlara geçmesini sağlar.
Buna göre, aşağıdaki damarlardan hangisinin kalbin bölümleri ile olan bağlantısı yanlış verilmiştir?
Kalbin bölümleri şekilde harflerle gösterilmiştir.
A. Aort atardamarı ⇒ LDoğru Cevap: C
Açıklaması: Aort atardamarı büyük kan dolaşımında görev yapar ve kalbin sol karıncığından (L) çıkar. Koroner damar aort atardamarından ayrılan bir koldan oluşur. Alt ve üst ana toplardamarlar kalbin sağ kulakçığına (M) kirli kan getirir. Akciğer atardamarı kalbin sağ karıncığından (N) çıkar ve kirli kanı akciğere gönderir. Akciğer toplardamarı ise temiz kanı sol kulakçığa (K) getirir.
Bu şekilde "X" yerine; I. Akciğer II. Karaciğer III. İnce Bağırsak IV. Mide organlarından hangileri yazılırsa dolaşımın büyük veya küçük dolaşım olduğu belirlenebilir?
İnsan vücudunda gerçekleşen bir dolaşım yolu şekilde gösterilmiştir.
A. Yalnız IDoğru Cevap: E
Açıklaması: İnsan vücudunda büyük ve küçük kan dolaşımı olmak üzere iki farklı dolaşım yolu vardır. Küçük dolaşım kalp ile akciğerler arasında gerçekleşir. Büyük dolaşım ise kalp ile akciğer dışındaki organlar arasında meydana gelir. X yerine akciğer yazarsak küçük dolaşım, diğer organları yazarsak ta büyük dolaşım olur.
Buna göre, verilen moleküllerinden hangisinin geçiş yönü doğru verilmemiştir?
Şekilde çizgili kaslara gelen kılcal damar ile çizgili kaslar arasındaki madde geçişleri gösterilmiştir.
A. HormonDoğru Cevap: A
Açıklaması: Kılcal damardan çizgili kaslara oksijen ve glikoz, çizgili kaslardan kılcal damarlara karbondioksit ve amonyak geçebilir. Çizgili kaslar hormon salgılamazlar. Dolayısıyla bir çizgili kas dokusundan kılcal damara hormonların geçişi gerçekleşmez.
Resimde kalp şeklinde SA ve AV sinir düğümlerinin bulunduğu kısımlar hangi harflerle işaretlenmiştir?
A. K ve LDoğru Cevap: A
Açıklaması: Sağ kulakçık üzerindeki (K) sinoatrial düğüm (SA) kalbin çalışmasını başlatır. İkinci sinir düğümü ise kulakçıklar ile karıncıklar arasında bulunan (L) atrioventriküler düğüm (AV)'dür. AV düğümünden çıkan his demetleri bütün karıncığa dağılır.
Şekilde işaretlenmiş olan yapılarla ilgili olarak, aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
Şekilde iki damara ait yapılar gösterilmiştir.
A. K → Bağ DokuDoğru Cevap: C
Açıklaması: Kanın tek yönlü olarak akmasını sağlayan kapakçıklar toplardamarlarda (P) bulunur. Bu durumda 3 katlı bir dokusu olan "N" atardamar olur. Her iki damarın duvarında bağ doku (K), orta kısmında düz kaslar (L) ve en iç kısmında ise endotel (M) tabakası bulunur.
İnsanlarda; I. Atardamar çeper esnekliğinin azalması II. Kandaki tuz, lipit ve proteinlerin artması III. Kandaki adrenalin miktarının artması IV. Kalbin gevşeme durumuna geçmesi şeklinde verilen durumlardan hangileri kan basıncının yükselmesine sebep olur?
A. I ve IVDoğru Cevap: D
Açıklaması: Atardamar çeperinin esnekliğinin kaybolması (damar sertliği) kan basıncını artırır. Bu nedenle yaşlı insanların kan basıncı yüksektir. Kan yoğunluğundaki artış da kan basıncını artırır. Dolayısıyla yüksek tansiyonlu insanlar, tuzlu ve benzeri yiyecekleri almamalıdır. Adrenalin hem kalbin çalışmasını hızlandırır, hem de damar çeperlerindeki kasları kasarak kan basıncının artmasına neden olur. Ancak kalbin gevşemesi kan basıncını düşürür. Aynı zamanda bu durum küçük tansiyonu ifade eder.
Aşağıdaki damarlardan hangisi kalp ile doğrudan bağlantılı değildir?
A. Alt ana toplardamarDoğru Cevap: E
Açıklaması: Alt ve üst ana toplardamar organlardan topladıkları kirli kanı kalbin sağ kulakçığına getirir. Aort atardamarı temiz kanı kalpten vücuda taşır. Akciğer atardamarı ise kalpten akciğerlere kirli kan taşır. Böbrek atardamarı aort atardamarından ayrılır ve böbreğe kan götürür. Doğrudan kalple bağlantılı değildir.
Aşağıdaki faktörlerden hangisinin kanda artması kalp atışı hızının artmasına neden olmaz?
A. TiroksinDoğru Cevap: D
Açıklaması: Tiroksin ve adrenalin genel metabolizmayı hızlandırır. Bu nedenle kalp atışının da hızlanmasına neden olur. Kandaki karbondioksit miktarı solunum merkezini uyarır ve kanın temizlenmesi için kalp atışı hızlandırılır. Kafein uyarıcı etki yaptığı için kalp atışının hızlanmasına neden olur. Kandaki oksijene duyarlı bir sistem yoktur. Bu nedenle oksijenin azalması veya artması kalp atış hızını etkilemez.
Öğrencilerimizin TYT (Temel Yeterlilik Testi) ve AYT (Alan Yeterlilik Testi) gibi sınavlara hazırlanırken kullanabilecekleri bilgileri sunuyoruz. Biyoloji konularında güçlü bir temel oluşturmak ve sınav başarınızı artırmak için doğru adrestesiniz!
Efeler-Aydın
info@biyolojihikayesi.com
................
©
Biyoloji Hikayesi.
All Rights Reserved.
Designed by
Biyoloji Hikayesi
Distributed By:
Hamza EROL