Konu Detayı Sayfası
Genetik Varyasyonlar ve Genetik Çeşitlilik
Özetini Okumak İçin Tıklayınız...
Genetik Varyasyonlar ve Genetik Çeşitlilik
Genetik varyasyonlar, bir tür içindeki bireyler arasındaki genetik farklılıkları ifade eder. Bu varyasyonlar, genlerin farklı kombinasyonlarından ve çevresel etkilerden kaynaklanır. Genetik çeşitlilik, türlerin evrimsel süreçlerini yönlendiren önemli bir faktördür ve canlıların çeşitliliği ve adaptasyonu için gereklidir.
-
Genetik Varyasyonların Kaynakları:
- Mutasyonlar: DNA'daki değişiklikler sonucu ortaya çıkan kalıcı genetik varyasyonlardır. Mutasyonlar, genlerin yapısını ve fonksiyonunu değiştirerek yeni özelliklerin oluşmasına yol açabilir.
- Çaprazlama ve Rekombinasyon: Cinsel üreme sırasında meydana gelen çaprazlama ve rekombinasyon, genetik materyalin farklı kombinasyonlarını oluşturur ve genetik çeşitliliği artırır.
- Gen Akışı: Farklı populasyonlar arasında genlerin taşınmasıdır. Göç, bu gen akışının ana mekanizmalarından biridir ve türler arasındaki genetik varyasyonları etkiler.
- Doğal Seçilim: Belirli genetik varyasyonların popülasyon içindeki yayılmasını etkileyen doğal süreçtir. Çevresel faktörler, belirli varyasyonlara sahip bireylerin avantajlı olmasını sağlayabilir ve bunların nesiller boyunca daha fazla üremesine yol açabilir.
-
Genetik Çeşitliliğin Önemi:
- Adaptasyon: Genetik çeşitlilik, organizmaların çeşitli çevresel koşullara uyum sağlamasını sağlar. Farklı genotipler arasında doğal seçilim yoluyla belirli özelliklerin avantajlı olması, türlerin hayatta kalma ve çoğalma yeteneklerini artırır.
- Evrimsel Süreçler: Genetik çeşitlilik, türlerin evrimini ve adaptasyonunu yönlendiren temel bir faktördür. Yeni genetik kombinasyonlar ve mutasyonlar, türlerin çevresel değişikliklere uyum sağlamasına ve evrimleşmesine olanak tanır.
Genetik varyasyonlar ve genetik çeşitlilik, canlıların çeşitliliği ve evrimsel uyumu için temel bir gerekliliktir. Bu süreçler, türlerin çeşitli çevresel koşullara uyum sağlamasını ve değişen ortamlara adapte olmasını sağlar.
- Aynı türe ait bireylerin karakteristik özelliklerini belirleyen türe özgü gen dizilimleri vardır.
- Tür içindeki gen dizilimlerinin çeşitliliği genetik varyasyon olarak adlandırılır.
- İnsanda kahverengi, mavi, ela ve yeşil göz renklerinin bulunması bir genetik varyasyon örneğidir.
- Tür içindeki genetik varyasyon; mayoz, döllenme ve mutasyon gibi olaylar sonucu oluşur.
- Mayoz sırasında gerçekleşen krossing over ve homolog kromozomların bağımsız dağılımı, tür içinde yeni gen kombinasyonlarının ortaya çıkmasına ve tür içi kalıtsal çeşitliliğe neden olur.
Mutasyon
- Bir ya da birden fazla genin nükleotit diziliminde meydana gelen kalıcı değişimler mutasyon olarak adlandırılır.
- Mutasyonlar sonucunda genetik varyasyonlar ortaya çıkar.
- Mutasyonlar rastlantı sonucu oluşur ve mutasyonların çoğu zararlıdır.
- Vücut hücrelerinde meydana gelen mutasyonlar sadece mutasyonun gerçekleştiği canlıyı etkiler, kalıtsal değildir, yavrularına aktarılmaz.
- Üreme ve üreme ana hücrelerinde meydana gelen mutasyonlar ise gelecek kuşaklara aktarılabilir.
Mutajen
- Bazı faktörler, mutasyonun meydana gelme olasılığını artırır.
- Mutasyona sebep olan bu faktörlere mutajen adı verilir.
- Radyasyon, ultraviyole ışınları, X ışınları, radyoaktif maddeler, nitrik asit, hardal gazı, formaldehit, uyuşturucu maddeler ve bazı ilaçlar mutasyona sebep olmaktadır.
Biyolojik Çeşitlilik
- Aynı türe ait genotip yapısı farklı bireylerin çevrenin etkisiyle fenotipleri de değişkenlik gösterir.
- Ortaya çıkan bu genetik zenginlik, bireylerin çevreye uyum yeteneğini dolayısı ile popülasyonların devamlılığını artırır.
- Bir ekosistemde yaşayan canlı çeşitliliği ve sayısı biyolojik çeşitlilik olarak adlandırılır.
- Genetik olarak tür içinde ya da türler arasında ortaya çıkan farklılıklar, genetik çeşitliliğe yol açar.
- Ekosistemlerdeki hayvan, bitki ve mikroorganizmaların ortaya çıkardığı biyolojik çeşitlilik yaşamın sürdürülebilmesi için büyük bir öneme sahiptir.
- Artan insan nüfusunun ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için biyolojik çeşitliliğin korunması zorunludur.
Üniteye Bağlı Diğer Konular
Soru. 1
Bir popülasyonun kuşakları botyunca görülmeyen kalıtsal bir özelliğini izlenen bir kuşaktaki bazı bireylerde gözlenmesi; I. Mutasyon II. Modifikasyon III. Adaptasyon durumlarından hangilerinin gerçekleşmesi sonucunda oluşmuş olabilir?
A. Yalnız IB. Yalnız II
C. Yalnız III
D. I ve II
E. I ve III
Doğru Cevap: A
Açıklaması: Bir türde olmayan kalıtsal bir özelliğin açığa çıkması mutasyonla ilgilidir. Modifikasyonlar, genin işleyişindeki değişim olup kalıtsal bir özellik oluşturmaz. Adaptasyonlar, doğal seçilimin ürünü olarak kalıtsal olan ve avantaj sağlayan özelliklerdir. Bu nedenle her adaptasyon türün her kuşağında ve tüm bireylerinde gözlenir.
Soru. 2
Bu çaprazlamadaki atasal (P) bireylerin genotiplerini, F2'nin fenotip ve genotip çeşitlerinin oranlarını belirtiniz.
Aşağıdaki bezelye bitkisinde, çiçek rengi ile ilgili bir çaprazlama görülmektedir.
Doğru Cevap:
Açıklaması: Atasal bireylerden pembe olan homozigot baskın (AA) beyaz olanı ise homozigot çekinik (aa) genotiptedir. F2'nin fenotip çeşitleri ve oranları %75 pembe, %25 beyazdır. F2'nin genotip çeşitleri ve oranı ise %25 AA, %50 Aa ve %25 aa'dır.
Soru. 3
Bu kalıtsal hastalığın görülme olasılığının en yüksek olduğu bireyler hangileridir?
Akraba evliliklerinde, çekinik alellerle kalıtılan hastalıkların görünme olasılığı yüksektir. Otozomal çekinik olarak kalıtılan bir hastalıkla ilgili soy ağacındaki bazı bireyler numaralandırılmıştır.
A. 1 ve 3B. 2 ve 4
C. 5 ve 6
D. 3 ve 7
E. 2, 4 ve 5
Doğru Cevap: C
Açıklaması: 5 ve 6 numaralı bireylerin anne ve babası kuzendir. Kalıtsal bir hastalığa, akraba evliliği yapan bireylerin çocuklarında daha sık rastlanır.
Soru. 4
Tüm bireyleri normal olarak diploid olan bir tüede, kromozom ayrılmaması sonucu oluşan herhangi bir bireyin karyotipi, aşağıdakilerden hangisi ile gösterilmez?
A. 2n-1B. 2n+1
C. 2n-2
D. n+1
E. 2n+4
Doğru Cevap: D
Açıklaması: Diploid türler haploid iki set kromozom içerir. Bu haploid setlerden (n) birini yumurtadan, diğerini spermden alırlar ve 2n ile gösterilirler. n+1 veya n-1 kromozom durumu haploid canlılardaki kromozom eksikliği veya fazlalığını gösterir.