Sınıflandırmanın Amacı ve Faydaları

Sınıflandırmanın Amacı ve Faydaları

İnsanlar, doğada çeşitlilik gösteren varlıkları benzerlik ve farklılıklarına göre sınıflandırma eğilimindedir. Jeolojik devirlerde yaşayıp da nesilleri tükenmiş pek çok canlı vardır. Bu kadar çok canlı türünün sadece isimleri yazılsa dahi ciltler dolusu kitap oluşturulabilir. Bu nedenle canlıların belirli bir düzen içerisinde sınıflandırılması ve isimlendirilmesi ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Sınıflandırmanın amacı ve faydaları şunlardır:

Sınıflandırmanın Amacı

1. Doğayı Anlaşılır Hâle Getirmek:

   • Canlıları, belirlenmiş bilimsel kurallar dâhilinde gruplandırarak doğayı daha kolay anlaşılır hâle getirmek.

2. Düzenli Sistem Oluşturmak:

   • Canlı türlerini birbirinden ayırt edebilecek düzenli bir sistem oluşturmak.

3. Bilimsel İletişimi Kolaylaştırmak:

   • Benzer özelliklere sahip canlıların farklı şekillerde isimlendirilmesi ve gruplandırılması sonucu meydana gelebilecek karışıklıkları engelleyerek bilim insanları arasında iletişim ve dil birliği sağlamak.

4. Zaman ve Kaynak Tasarrufu Sağlamak:

   • Canlıların sınıflandırılması sonucu elde edilen bilgileri, o gruba dâhil bireylerin tamamı için geçerli sayarak zaman kaybını en aza indirmek.
   • Bir canlı çeşidi üzerinde yapılan araştırmalar sonucunda elde edilen bilgilerin diğer bilim adamları tarafından öğrenilmesini sağlamak ve aynı konuda tekrar tekrar çalışılmasını önlemek.

5. Yeni Türlerin Tanımlanmasını Kolaylaştırmak:

   • Dünya üzerinde yaşamış ve nesilleri tükenmiş eski türler ile yeni türleri karşılaştırmak, akrabalık derecelerini belirlemek, yeni bulunan türlerin tanımlanmasını ve adlandırılmasını kolaylaştırmak.

6. Biyolojik Çeşitliliği Anlamak:

   • Biyolojik çeşitliliği ve bunun dünya üzerindeki dağılımının nasıl olduğunu anlamak.

7. Ekolojik ve Ekonomik Kaynakları Tespit Etmek:

   • Ekolojik ve ekonomik kaynakları tespit etmek.

Sınıflandırmanın Faydaları

1. Bilimsel Araştırmaları Kolaylaştırır:

   • Canlıların sistematik bir şekilde sınıflandırılması, biyolojik araştırmaları ve çalışmaları daha düzenli ve sistematik hale getirir. Bu sayede araştırmacılar, belirli bir gruba ait özellikleri kolayca inceleyebilirler.

2. Evrimsel İlişkileri Açıklar:

   • Canlıların akrabalık ilişkilerini ve evrimsel geçmişlerini anlamaya yardımcı olur. Bu sayede evrimsel süreçler ve biyolojik çeşitlilik daha iyi anlaşılır.

3. Ekosistemleri Anlamaya Yardımcı Olur:

   • Ekosistemlerin yapısını ve işleyişini anlamamıza yardımcı olur. Canlıların ekosistemlerdeki rolleri ve ilişkileri, sınıflandırma sayesinde daha iyi analiz edilebilir.

4. Tıbbi ve Tarımsal Çalışmalara Katkı Sağlar:

   • Tıbbi ve tarımsal araştırmalarda sınıflandırma büyük önem taşır. Örneğin, bitki ve hayvan türlerinin sınıflandırılması, tıbbi bitkilerin ve tarımsal ürünlerin tanımlanmasında kullanılır.

5. Biyoteknolojik Uygulamalara Destek Verir:

   • Biyoteknoloji alanında yapılan çalışmalarda, organizmaların sınıflandırılması, genetik ve biyokimyasal araştırmalara temel sağlar.

6. Çevre Koruma ve Doğal Kaynakların Yönetimi:

   • Biyolojik çeşitliliğin korunması ve doğal kaynakların sürdürülebilir yönetimi için sınıflandırma önemlidir. Canlı türlerinin tanımlanması ve korunması, ekosistemlerin dengeli bir şekilde yönetilmesini sağlar.

7. Eğitim ve Öğretim:

   • Biyoloji eğitiminde sınıflandırma, öğrencilerin canlıları tanıması ve öğrenmesi için temel bir yapı sağlar. Canlıların sistematik olarak incelenmesi, biyoloji derslerinin anlaşılmasını kolaylaştırır.

Sınıflandırma, biyolojik bilimlerin temelini oluşturan ve doğal dünyayı anlamamızı sağlayan önemli bir disiplindir. Bu bilim dalı, canlıların doğru bir şekilde tanımlanmasını, adlandırılmasını ve düzenli bir şekilde incelenmesini sağlar. Bu sayede, doğadaki çeşitliliği ve canlıların birbirleriyle olan ilişkilerini daha iyi anlayabiliriz.

Canlıların Sınıflandırılmasında Kullanılan Ölçüt, Yaklaşım ve Modeller

Aristo'nun Sınıflandırması

Bilimsel anlamda canlıları sınıflandıran ilk kişi Aristo’dur. Aristo, yaptığı sınıflandırmada canlıları bitkiler ve hayvanlar olarak iki ana grup altında toplamış ve daha sonra bunları alt gruplara ayırmıştır. Bitkileri; yapı ve büyüklüklerine göre otlar, çalılar ve ağaçlar olarak, hayvanları ise suda ve karada yaşayanlar ile uçanlar şeklinde sınıflandırmıştır. Aristo, canlıları sınıflandırırken renk, desen gibi dış görünüşlerini (morfolojik özelliklerini), doku ve organlarının görev benzerliğini (analojik benzerlik) ve yaşam ortamlarını dikkate alarak bir yöntem izlemiştir.

Yapay (Suni = Ampirik) Sınıflandırma

Sistematik bilimi ile uğraşan bilim insanları, Aristo’nun doku ve organların görevlerini (analojilerini) dikkate alarak yaptığı bu sınıflandırma yöntemini yapay (suni = ampirik) sınıflandırma olarak adlandırmaktadır. Yapay sınıflandırmada, canlıların morfolojik özelliklerine dayanılarak sınıflandırma yapılır. Bu tür sınıflandırma, bazı benzerlikler taşısa da evrimsel ilişkileri tam olarak yansıtmayabilir.

Canlıların Sınıflandırılmasında Kullanılan Ölçütler

1. Morfolojik Özellikler:

   • Dış Görünüş: Canlıların şekil, renk ve desen gibi dış özellikleri.
   • Yapısal Özellikler: Organların ve dokuların yapısal benzerlikleri.

2. Fizyolojik Özellikler:

   • Metabolik İşlevler: Canlıların metabolizma süreçleri ve biyokimyasal aktiviteleri.

3. Ekolojik Özellikler:

   • Yaşam Ortamı: Canlıların yaşadığı habitatlar ve ekolojik nişler.
   • Davranışlar: Canlıların davranışsal özellikleri.

4. Genetik Özellikler:

   • DNA Analizleri: Genetik benzerlikler ve farklılıklar, moleküler biyoloji teknikleriyle belirlenir.
   • Kromozom Yapısı: Kromozom sayısı ve yapısı gibi genetik faktörler.

5. Evrimsel Yaklaşım:

   • Filogenetik Analiz: Canlıların evrimsel tarihçesi ve akrabalık ilişkileri.
   • Homolog Organlar: Ortak bir atadan türeyen yapılar ve özellikler.

Doğal (Filogenetik) Sınıflandırma

Yapay sınıflandırmanın aksine, doğal (filogenetik) sınıflandırma, canlıların evrimsel ilişkilerini ve genetik benzerliklerini dikkate alarak yapılan bir sınıflandırmadır. Bu yaklaşım, canlıların doğal gruplar halinde toplanmasını sağlar ve evrimsel süreçleri daha iyi yansıtır.

Doğal Sınıflandırmada Kullanılan Modeller

1. Linnaeus'un İkili Adlandırma Sistemi:

   • İsveçli bilim insanı Carl Linnaeus tarafından geliştirilen bu sistem, her canlı türüne iki Latince isim verir: Cins adı (Genus) ve tür adı (Species). Örneğin, Homo sapiens (insan).

2. Evrimsel (Filogenetik) Ağaçlar:

   • Canlıların evrimsel ilişkilerini gösteren, dallanma noktalarıyla akrabalık derecelerini belirten grafiksel modellerdir.

3. Moleküler Filogenetik:

   • DNA, RNA ve protein dizilimlerini karşılaştırarak canlıların evrimsel tarihçesini belirleyen yöntemlerdir.

Canlıların sınıflandırılmasında kullanılan ölçütler ve yaklaşımlar, doğanın karmaşıklığını anlamak ve biyolojik çeşitliliği düzenlemek için büyük önem taşır. Aristo’nun morfolojik ve analojik temellere dayanan yapay sınıflandırması, sistematik biliminin başlangıcı olarak kabul edilirken, modern taksonomi ve doğal sınıflandırma yaklaşımları, genetik ve evrimsel ilişkileri dikkate alarak daha kapsamlı ve bilimsel bir düzenleme sunar. Bu sınıflandırma sistemleri, biyolojik araştırmaların temelini oluşturur ve canlıların doğru bir şekilde tanımlanmasını, adlandırılmasını ve anlaşılmasını sağlar.

Analog Organ

Embriyolojik ve filogenetik kökenleri farklı, ancak görevleri aynı olan organlara analog organ denir. Analog organlar, farklı türlerde benzer işlevlere sahip olup farklı evrimsel kökenlerden gelirler. Örneğin, kuşların ve böceklerin kanatları analog organlardır; her ikisi de uçma işlevini yerine getirir, ancak embriyolojik ve filogenetik olarak farklı kökenlere sahiptirler.

Yapay Sınıflandırmada Analog Organların Önemi

Yapay (suni=ampirik) sınıflandırmada analog organlar dikkate alınır. Bu sınıflandırma yöntemi, canlıların dış görünüşleri ve işlevsel benzerlikleri temel alınarak yapılır. Analog organlar, yapay sınıflandırmada önemli bir rol oynar çünkü bu organlar, farklı türler arasında benzer işlevlerin varlığını gösterir.

Örnekler

1. Kuş Kanatları ve Böcek Kanatları:

   • Kuş Kanatları: Kuşların kanatları, omurgalı hayvanların ön ayaklarından evrimleşmiştir.
   • Böcek Kanatları: Böceklerin kanatları ise bacaklarından veya göğüs segmentlerinden evrimleşmiştir.
   • Görev: Her iki organ da uçma işlevine sahiptir, ancak farklı kökenlerden gelirler.

2. Balık Solungaçları ve Yengeç Solungaçları:

   • Balık Solungaçları: Balıkların solungaçları, embriyolojik olarak farinks (yutak) bölgesinden gelişir.
   • Yengeç Solungaçları: Yengeçlerin solungaçları ise bacak segmentlerinden türemiştir.
   • Görev: Her iki organ da solunum işlevini yerine getirir, ancak farklı evrimsel yollardan gelişmiştir.

Sınıflandırma ve Analog Organlar

Yapay sınıflandırmada analog organlar, canlıların dış görünüş ve işlevsel benzerliklerine dayalı olarak gruplandırılmasını sağlar. Ancak bu sınıflandırma, evrimsel ilişkileri ve kökenleri yansıtmayabilir. Doğal (filogenetik) sınıflandırma ise homolog organları dikkate alarak canlıların evrimsel tarihçesini ve akrabalık ilişkilerini ortaya koyar.

Analog ve Homolog Organların Karşılaştırılması

• Analog Organlar:

  • Köken: Farklı embriyolojik ve filogenetik kökenler.
  • Görev: Aynı işlevi yerine getirirler.
  • Örnek: Kuş kanatları ve böcek kanatları.

• Homolog Organlar:

  • Köken: Aynı embriyolojik ve filogenetik kökenler.
  • Görev: Farklı işlevlere sahip olabilirler.
  • Örnek: İnsan kolu, balina yüzgeci ve yarasa kanadı (hepsi memelilerin ön ayaklarından türemiştir).

Analog organlar, yapay sınıflandırmada dikkate alınırken, evrimsel biyoloji ve filogenetik çalışmalarında homolog organlar daha fazla önem taşır. Bu iki sınıflandırma yöntemi, canlıların benzerliklerini ve farklılıklarını anlamak için kullanılan farklı yaklaşımları temsil eder.

Canlıların Sınıflandırılmasında Kullanılan Ölçüt, Yaklaşım ve Modeller

Yapay Sınıflandırma

Yapay (suni) sınıflandırma, canlıların dış görünüşlerine ve işlevsel benzerliklerine dayanarak yapılan sınıflandırmadır. Bu yöntem, embriyolojik ve filogenetik kökenlere değil, daha çok analojik (görevsel) benzerliklere dayanır. Aristo'nun kullandığı yöntem buna bir örnektir. Bu tür sınıflandırmada, suda yaşadığı için sünger, denizyıldızı, balık ve yunus gibi canlılar, uçabildiği için sinek, kuş ve yarasa gibi canlılar aynı grupta incelenebilir. Bu sınıflandırma yöntemi, canlıların gerçek evrimsel ilişkilerini yansıtmakta yetersiz kalır.

Carolus Linnaeus (Karl Linne) ve John Ray

18. yüzyılda Carolus Linnaeus, yeni bulunan canlı türlerini de tanımlamak için daha kapsamlı bir sınıflandırma yöntemi önermiştir. Linnaeus, John Ray'in geliştirdiği tür kavramını dikkate alarak canlıları daha sistematik bir şekilde sınıflandırmıştır. John Ray, sınıflandırmada temel ve değişmeyen birimin tür olduğunu belirtmiştir.

İkili Adlandırma

Canlıları sınıflandırırken derecelendirilmiş bir düzen oluşturması gerektiğini fark eden Linnaeus, 1735 yılında yayınladığı “Doğa Sistemi” adlı eserinde tür, cins ve takım kategorilerine ayırmış ve türler için ilk defa ikili adlandırma yöntemini kullanmıştır. Bu yöntem, her türün iki Latince isimle (cins adı ve tür adı) tanımlanmasını sağlar.

Beş Âlemli Sınıflandırma

19.yüzyılın ortalarına gelindiğinde Linnaeus'un iki âlemli sistemi yetersiz bulundu ve 1866'da protistler olarak adlandırılan üçüncü bir âlem eklendi. Elektron mikroskobunun icadı ile prokaryot ve ökaryot hücreler arasındaki farklılıklar belirginleşti. 1938'de dört âlemli bir sınıflandırma önerildi: bitkiler, hayvanlar, bakteriler ve protistler. 1969'da mantarların beşinci bir âlem olarak eklenmesi ile beş âlemli sınıflandırma modeli standart hale geldi.

Üç Ana Grup Sınıflandırması

1970'li yıllarda gen dizilimlerinin karşılaştırılması ve küçük ribozomal RNA parçacıkları kullanılarak arkeler tanımlandı. Böylece canlılar üç ana gruba ayrıldı: bakteriler, arkeler ve ökaryotlar.

Doğal (Filogenetik) Sınıflandırma

Günümüzde sınıflandırma, canlıların akrabalık derecelerine göre yapılmakta ve tüm biyolojik karakterleri göz önünde bulundurulmaktadır. Bu tür sınıflandırmaya doğal (filogenetik) sınıflandırma denir. Filogenetik sınıflandırmada zorunlu kalınmadıkça doku ve organların görev benzerliği dikkate alınmaz. Türleri birbirinden ayırmak için belirli taksonomik karakterler kullanılır.

Filogenetik Sınıflandırmada Kullanılan Taksonomik Kriterler

1. DNA ve Protein Benzerliği:

   • Genetik dizilimlerin ve protein yapıların karşılaştırılması.

2. Vücut Simetrisinin Benzerliği:

   • Canlıların vücut yapılarının simetri özelliklerinin karşılaştırılması.

3. Embriyonel Gelişim Evrelerinin Benzerliği:

   • Canlıların embriyonel gelişim süreçlerinin karşılaştırılması.

4. Biyokimyasal Özelliklerin Benzerliği:

   • Enzimler ve metabolik süreçlerin karşılaştırılması.

5. Hücresel Yapıların Benzerliği:

   • Hücre yapıları ve organellerin karşılaştırılması.

6. Anatomik Benzerlikler:

   • Organ ve sistemlerin yapısal benzerliklerinin karşılaştırılması.

7. Fizyolojik Benzerlikler:

   • Canlıların fizyolojik süreçlerinin karşılaştırılması.

8. Organların Kökeni (Homoloji):

   • Organların embriyolojik ve evrimsel kökenlerinin karşılaştırılması.

Bu kriterler, filogenetik sınıflandırmada canlıların evrimsel ilişkilerini ve akrabalık derecelerini belirlemede kullanılır. Bu sayede, canlıların daha doğal ve bilimsel bir şekilde sınıflandırılması sağlanır.

Homolog Organlar

Embriyonik kökeni aynı olan, yapı ve gelişimleri birbirine benzeyen, aynı veya farklı fonksiyonları yerine getiren organlara homolog organlar denir. Homolog organlar, farklı türlerde bulunmalarına rağmen, ortak bir atadan türedikleri için benzer anatomik yapıya ve fizyolojik özelliklere sahiptirler.

Filogenetik Sınıflandırmada Homolog Organların Önemi

Filogenetik sınıflandırmada doku ve organların homolojisi çok önemlidir. Homolog organlar, evrimsel ilişkileri ve akrabalık derecelerini anlamada kritik bir rol oynar. Bu organlar, türlerin evrimsel tarihçesini ve gelişimini anlamada önemli ipuçları sağlar.

Örnekler

1. Balinanın Ön Yüzgeci ve Diğer Memelilerin Ön Bacakları:
   • Balinanın Ön Yüzgeci: Yüzme işlevini yerine getirir.
   • Kurbağanın Ön Bacağı: Karada hareket etme işlevini yerine getirir.
   • Atın Ön Bacağı: Koşma işlevini yerine getirir.
   • Aslanın Ön Bacağı: Avlanma ve hareket işlevini yerine getirir.
   • İnsanın Kolu: Tutma, kaldırma gibi çeşitli işlevleri yerine getirir.
   • Kuşun Kanadı: Uçma işlevini yerine getirir.

Bu organlar, farklı işlevlere sahip olmalarına rağmen, embriyonik gelişim süreçleri ve temel yapısal özellikleri bakımından birbirlerine çok benzerler. Bu benzerlikler, bu organların ortak bir atadan türediğini gösterir.

Homolog Organların Anatomik ve Fizyolojik Özellikleri

• Anatomik Benzerlikler:

  • Kemik yapısı ve düzeni: Homolog organlar, aynı temel kemik yapısına ve düzenine sahiptir.
  • Kas yapısı ve bağlantıları: Benzer kas yapıları ve bağlantıları bulunur.

• Fizyolojik Benzerlikler:

  • Gelişim süreçleri: Homolog organlar, embriyonik gelişim süreçlerinde benzer aşamalardan geçer.
  • İşlevsel benzerlikler: Bazı homolog organlar, benzer işlevleri yerine getirir, ancak farklı görevler de üstlenebilirler.

Filogenetik Sınıflandırmada Homolog Organların Kullanımı

Filogenetik sınıflandırmada, homolog organların analizi, türlerin evrimsel ilişkilerini belirlemek için kullanılır. Bu organların benzerlikleri ve farklılıkları, türlerin evrimsel tarihçesi ve akrabalık dereceleri hakkında bilgi verir. Homolog organlar, türlerin ortak atalarını ve evrimsel süreçlerini anlamada önemli bir araçtır.

Homolog organlar, embriyonik kökenleri aynı olan ve benzer yapı ve gelişime sahip organlardır. Bu organlar, farklı türlerde bulunmalarına rağmen, ortak bir atadan türedikleri için benzer anatomik ve fizyolojik özelliklere sahiptirler. Filogenetik sınıflandırmada, homolog organlar, türlerin evrimsel ilişkilerini ve akrabalık derecelerini anlamada kritik bir rol oynar. Bu organların analizi, canlıların evrimsel tarihçesini ve gelişimini anlamada önemli ipuçları sağlar.

Kategori Nedir?

Belirli bir düzene göre sıralanmış, belirli özellikler taşıyan ve buna göre adlandırılan sınıflandırma birimlerine kategori adı verilir. Filogenetik sınıflandırmada canlılar, tür ile başlayan ve âlem ile sonlanan 7 farklı kategoride gruplandırılır. Bu kategoriler, hiyerarşik bir düzen içinde belirli taksonomik seviyelere göre sıralanmıştır.

Filogenetik Sınıflandırmanın Kategorileri

Filogenetik sınıflandırmada kullanılan temel kategoriler şunlardır:

1. Tür (Species):

   • En temel ve en küçük sınıflandırma birimidir. Aynı türdeki bireyler, benzer özelliklere sahip olup, doğal ortamda çiftleşerek verimli döller oluşturabilirler.

2. Cins (Genus):

   • Birbirine yakın özellikler gösteren ve ortak bir atadan gelen türler, bir cins altında toplanır. Örneğin, ev kedisi (Felis catus) ve vaşak (Felis lynx) aynı cins (Felis) içinde yer alır.

3. Aile (Familya) (Familia):

   • Benzer cinsler bir araya gelerek aileyi (familya) oluşturur. Örneğin, kedigiller (Felidae) ailesi, kediler ve büyük kedileri içerir.

4. Takım (Ordo):

   • Benzer familyalar bir araya gelerek takım oluşturur. Örneğin, etçiller (Carnivora) takımı, kedigiller ve köpekgiller familyalarını içerir.

5. Sınıf (Classis):

   • Benzer takımlar bir araya gelerek sınıf oluşturur. Örneğin, memeliler (Mammalia) sınıfı, etçiller, kemiriciler ve diğer memeli takımlarını içerir.

6. Şube (Phylum) veya Bölüm (Divisio):

   • Benzer sınıflar bir araya gelerek şube oluşturur. Örneğin, omurgalılar (Vertebrata) şubesi, memeliler, kuşlar, sürüngenler ve diğer omurgalı sınıflarını içerir. Bitkilerde ise bu kategoriye bölüm denir.

7. Âlem (Regnum):

   • En geniş ve en üst düzey kategori olup, benzer şubeler veya bölümler bir araya gelerek âlem oluşturur. Örneğin, hayvanlar âlemi (Animalia), bitkiler âlemi (Plantae) ve mantarlar âlemi (Fungi) gibi.

Filogenetik Sınıflandırma Kategorileri Şeması

• Âlem (Regnum)
  • Şube/Bölüm (Phylum/Divisio)
    • Sınıf (Classis)
      • Takım (Ordo)
        • Aile (Familya) (Familia)
          • Cins (Genus)
            • Tür (Species)

Örnek: İnsan (Homo sapiens)

• Âlem: Animalia (Hayvanlar)
• Şube: Chordata (Kordalılar)
• Sınıf: Mammalia (Memeliler)
• Takım: Primates (Primatlar)
• Aile: Hominidae (İnsansılar)
• Cins: Homo (İnsan)
• Tür: Homo sapiens (Modern İnsan)

Kategori, belirli özellikler taşıyan ve belirli bir düzen içinde sıralanmış sınıflandırma birimleridir. Filogenetik sınıflandırmada canlılar, tür ile başlayan ve âlem ile sonlanan 7 farklı kategoride gruplandırılır. Bu kategoriler, canlıların akrabalık derecelerini ve evrimsel ilişkilerini anlamak için kullanılan taksonomik seviyeleri ifade eder. Bu sistem, biyolojik çeşitliliği düzenli ve anlaşılır bir şekilde incelememizi sağlar.

Takson Nedir?

Belirli bir kategoriye dahil olan, ortak özelliklere sahip bireylerin oluşturduğu topluluğa takson denir. Taksonlar, canlıların sınıflandırılmasında kullanılan temel birimlerdir ve belirli bir kategoriye göre gruplandırılırlar.

Taksonların Özellikleri ve Kategorileri

• Taksonlar, sahip oldukları özelliklere göre belirli kategorilere yerleştirilir.
• Belirli bir kategoriye giren bir takson, daha geniş ve üst seviyedeki taksonları oluşturmak üzere başka topluluklarla bir araya getirilebilir.

Filogenetik Sınıflandırmanın Kategorileri ve Taksonları

Filogenetik sınıflandırmada kullanılan temel kategoriler ve bu kategorilere giren taksonlar şunlardır:

1. Tür (Species):

   • Aynı türdeki bireyler, benzer özelliklere sahip olup, doğal ortamda çiftleşerek verimli döller oluşturabilirler. Örneğin, Homo sapiens (modern insan) bir tür taksonudur.

2. Cins (Genus):

   • Birbirine yakın özellikler gösteren ve ortak bir atadan gelen türler, bir cins altında toplanır. Örneğin, Homo cinsi, Homo sapiens (modern insan) ve Homo neanderthalensis (Neandertal insanı) türlerini içerir.

3. Aile (Familya) (Familia):

   • Benzer cinsler bir araya gelerek familya oluşturur. Örneğin, Hominidae (insansılar) familyası, Homo ve Pan (şempanzeler) cinslerini içerir.

4. Takım (Ordo):

   • Benzer familyalar bir araya gelerek takım oluşturur. Örneğin, Primates (primatlar) takımı, Hominidae ve Cercopithecidae (eski dünya maymunları) familyalarını içerir.

5. Sınıf (Classis):

   • Benzer takımlar bir araya gelerek sınıf oluşturur. Örneğin, Mammalia (memeliler) sınıfı, Primates ve Carnivora (etçiller) takımlarını içerir.

6. Şube (Phylum) veya Bölüm (Divisio):

   • Benzer sınıflar bir araya gelerek şube oluşturur. Örneğin, Chordata (kordalılar) şubesi, Mammalia ve Aves (kuşlar) sınıflarını içerir.

7. Âlem (Regnum):

   • En geniş ve en üst düzey kategori olup, benzer şubeler veya bölümler bir araya gelerek âlem oluşturur. Örneğin, Animalia (hayvanlar) âlemi, Chordata ve Arthropoda (eklem bacaklılar) şubelerini içerir.

Takson, belirli bir kategoriye dahil olan, ortak özelliklere sahip bireylerin oluşturduğu topluluktur. Filogenetik sınıflandırmada canlılar, tür ile başlayan ve âlem ile sonlanan 7 farklı kategoride gruplandırılır. Her kategori, belirli taksonları içerir ve bu taksonlar, canlıların biyolojik çeşitliliğini ve evrimsel ilişkilerini anlamada önemli bir rol oynar.

Tür Nedir?

Tür, ortak bir atadan gelen, yapı ve işlev bakımından benzer özellikler taşıyan ve doğal koşullarda çiftleştiklerinde kısır olmayan yavrular (verimli döller) verebilen bireyler topluluğuna denir.

• Tür Kavramının İlk Ortaya Atılması:
  • Tür kavramını ilk ortaya atan bilim insanı John Ray’dir.
• Türlerin Kromozom Sayısı:
  • Aynı türdeki tüm bireylerin kromozom sayıları aynıdır.
  • Ancak farklı türlere ait canlıların kromozom sayıları da aynı olabilir.
  • Kromozom sayılarının aynı olması bu canlıların aynı tür ya da yakın akraba olduğunu göstermez çünkü önemli olan kromozom sayısı değil, kromozomlar üzerindeki genlerin benzerliği ve niteliğidir.

Örnekler:

• Lepistes (Poecilia reticulata): Kromozom sayısı 46
• Tayvan munçağı (Muniacus reevesi): Kromozom sayısı 46
• Sable antilobu (Hippotragus niger): Kromozom sayısı 46
• Kurtbağrı bitkisi (Ligustrum vulgare): Kromozom sayısı 46
• İnsan (Homo sapiens): Kromozom sayısı 46

Bu canlılar kromozom sayıları aynı olmasına rağmen farklı türlere ait canlılardır.

Filogenetik Sınıflandırma ve Tür

Filogenetik sınıflandırmanın kurucusu olan Carolus Linnaeus, canlıları sınıflandırırken sadece tür, cins ve takım basamaklarını kullanmıştır. Ancak ilerleyen zamanlarda bu basamaklar yetersiz kaldığı için aile, sınıf, şube ve âlem kategorileri ilave edilmiştir.

Filogenetik Sınıflandırma Basamakları:

• Benzer aileler takımları oluşturur.
• Benzer takımların bir araya gelmesiyle sınıflar oluşur.
• Sınıfların bir araya gelmesiyle şubeler oluşur.
• Şubelerin bir araya gelmesiyle de âlem ortaya çıkar.

Tür, belirli benzerliklere sahip bireylerin oluşturduğu ve verimli döller verebilen bir topluluktur. Kromozom sayıları aynı olan canlılar farklı türler olabilir çünkü türlerin belirlenmesinde kromozom sayısından ziyade genetik benzerlikler ve nitelikler önemlidir. Filogenetik sınıflandırma, türleri hiyerarşik bir düzen içinde gruplandırarak, biyolojik çeşitliliği düzenli ve anlaşılır bir şekilde incelememizi sağlar.